ՀՆԻ ԵՎ ՆՈՐԻ ԽԱՉՈՒՂԻՆԵՐՈՒՄ

  Ամեն եկող տարին իր հետ բերում է նոր սպասումներ ու ակնկալիքներ, ոգեւորում երիտասարդներին ու մանուկներին, իսկ տարեցներին տխրեցնում`ստիպելով ի մի բերել, ամփոփել անցած տարիները, վերապրել լավ ու վատ օրերը, վերանայել իրենց կյանքի արշալույսները:

 Գավառի բնակչուհի Աստղիկ Ղարիբյանը 2012 թվականին կբոլորի իր կյանքի 100 տարին... մեկդարյա կենսագրություն:

  Չնայած տարիքին ու արդեն խամրող հիշողությանը, այնուամենայնիվ, Աստղիկ տատը կարողացավ վեր հանել իր մանկության ամանորի հուշերն ու կիսվել մեր հետ: 

՚Մեր ժամանակ այսքան ճոխություն չկար: Նոր տարվա առավոտը բնակիչները գնում էին եկեղեցի, մոմ վառում, աղոթում: Մայրիկներն աղանձ էին անում, մեծ կլոճ էին թխում ու դնում քուրսու սեղանին: Մեր ուրախությունն էլ աղանձն էր: Տղաները տոպրակ էին կախում հարեւանների երդիկներից ներս` կանչելով ՙԽըդըր նաբի, ով որ տա խաթուն ա, ով չտա, կատուն ա՚:  Հարեւաններն էլ տոպրակների մեջ ընկույզ  էին դնում, նողուլ, նույնիսկ հավի ձու: 50 թվից հետո փոխվեց նոր տարին նշելու կարգուկանոնը: Կոմունիստները շենացրին  երկիրը, ամեն ինչը բոլ-բոլ էր: Սեղանները դնում էինք, ու այն  մնում էր փռած մինչեւ հունվարի 10-ը՚,-հիշում է Աստղիկ տատը:

 83-ամյա Էմմա տատը ամանորի տոների հետ կապված հիշում է, որ մանկապարտեզում իրենց տոպրակների էին նվիրում: Տոպրակների մեջ ընկույզ կար, փշատ եւ նողուլ: ՙՄենք էլ շատ էինք ուրախանում, բերում էինք տուն՚,- նշում է նա:

 Էմմա տատիկը նաեւ հիշում է, որ դպրոցներում էլ էին տոպրակներ նվիրում, որոնք պարունակում էին կոնֆետ, փշատ, չրեր: Սեղան դնելու սովորույթ չկար, հիմնականում աղանձ էին անում, դնում սեղանին, նաեւ չրեր ու միրգ էին հյուրասիրում:

76-ամյա Անիկ տատը ամեն ամանորի գալուն պես հիշում է իրենց մանկության դժվար օրերն ու համեմատում մերօրյա տոների հետ: ՚Հայրս շուտ էր մահացել, եւ քույրերիս ուրախացնելու համար հորեղբորս տղայի հետ գնացի Ժակի բուլվարից եղեւնի բերելու: Մութ էր ու ձյուն: Ընտրեցի մի փոքր եղեւնի, ու հենց ուզում էինք ես ու Վանիկը դուրս գալ, պահակը մեզ նկատեց:  Փախանք: Ես ոտքս խփեցի շատրվանի եզրին ու ընկա, քիթս կոտրվեց: Որոշ ժամանակ մնացի ընկած, հետո վեր կացա ու տուն բերեցի եղեւնին: Եղեւնիները զարդարում էինք բամբակով, մրգերով, թղթե աստղեր ու փաթիլներ էինք սարքում, կախում եղեւնու ճյուղերից: Կարտոֆիլի կեղեւն այնպես էին մաքրում, որ չկտրվեր ու պարույրի նման փաթաթում էինք ճյուղերին՚:

 Ահա մի քանի հուշերի պատառիկներ մեկ դար ու կես դար առաջվա ամանորի տոնակատարության սովորույթների ու արարողությունների վերաբերյալ:

 Այսօր դժվար թե փոքրահասակ երեխան ուրախանա միայն կոնֆետներով ու ընկույզով լի տոպրակով, փոխվել են սովորույթները, հնարավորությունները, մարդիկ, ու նաեւ` տոնի ընկալման խորհուրդը:

 Մեր օրերում հասարակությունը տոնին պատրաստվում է շուքով, որն էլ ուղեկցվում է տեղի ու անտեղի հսկայական ծախսերով: Մարդիկ գնում են ճոխությունների`անկախ հնարավորություններից: 

Ու եթե ԱՄՆ-ում եւ եվրոպական երկրներում ամանորին բնակարանի մի անկյունում գուլպաներ են կախում` նվերների ակնկալիքով, հայերը գուլպաներով նվերներ ստանալու սովորույթն ունեցել են շուրջ մեկ դար առաջ:

 Իր հետ բերելով մի շարք կենցաղային ու ֆինանսական հարցեր ու պատրաստություններ`ամանորը կարեւորվում է նաեւ կյանքը իմաստավորելու, անցած տարին ամփոփելու խորհրդով, այն դառնում է վերջակետն անցնող տարվա եւ մեկնարկը` նոր եկող տարվա համար, մեկնարկ` հույսերով, ակնկալիքներով, անելիքներով ու բարի նպատակներով:

Անի Պողոսյան

Posted in: ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ